Narcisme kenmerken
- Details
- Geschreven door Mjon
Hoe herken je een narcist? Dat is niet zo gemakkelijk want narcisten zijn er in vele soorten en maten. Ze kunnen heel "normaal" overkomen en overtuigend liegen. Met hun charme en flamboyante verschijning pakken ze bijna iedereen in. Narcistische persoonlijkheden kunnen schadelijk zijn voor je gezondheid en welzijn, zowel fysiek als emotioneel door het toepassen van narcistisch misbruik.
Egocentrisme is de kern van de narcistische persoonlijkheidsstoornis. Hier komt bij dat ze een onderontwikkeld inlevingsvermogen hebben, geen rekening met anderen houden, zich boven de wet verheven voelen en ontsteken in blinde woede bij tegenspraak. Ze zijn snel gefrustreerd en zeggen en doen dingen die een normaal mens niet in zijn hoofd zal halen! Het is moeilijk om een compromis te sluiten met deze mensen. Ze zijn nooit verkeerd. Wie aan deze stoornis lijdt, gedraagt zichzelf als geniaal en superieur, overdrijft de eigen goede eigenschappen en prestaties en haalt die van anderen naar beneden. Narcisten zijn altijd op zoek naar aandacht en bevestiging en manipuleren anderen om hun doel te bereiken.
Narcistische persoonlijkheidsstoornis (NPS)
Narcisme wordt storend als iemand een onstilbare behoefte heeft aan de blik van de ander. Het wordt problematisch als iemand heel snel beledigd is bij kritiek en eist dat je speciaal rekening met hem moet houden. Bij sommige narcisten ligt de behoefte aan bewondering en bewieroking er zo dik bovenop, dat ze zich niet eens meer bewust zijn van hun gebrekkige gevoel van eigenwaarde. Deze narcisten hebben een dijk van een pantser om hun lage zelfgevoel heen zitten. Dan praat je echt over mensen die behoren tot de groep die een narcistische persoonlijkheidsstoornis (NPS) heeft.
Gezond / ongezond narcisme
Waar ligt eigenlijk de grens tussen gezond en ongezond narcisme? Allereerst is het goed om te benadrukken dat de meesten van ons narcistische trekjes hebben. Echter, soms is er bij iemand sprake van extreme persoonlijke eigenschappen en hinderlijk gedrag, zodat hij daar zelf last van heeft en iemands gedrag zo onberekenbaar of egocentrisch is dat de omgeving er last van heeft. En dat niet af en toe, maar vrijwel voortdurend. Het functioneren van iemand is dan zo gestoord dat het onoplosbare problemen kan veroorzaken op de werkvloer en in de relatie met de partner, familie en vrienden.
Narcisten wie zijn ze?
Dus wat is narcistisch gedrag? Waar moet je naar op zoek? In plaats van de negen criteria die in de DSM IV (lijst die in de psychiatrie wordt gebruikt) genoemd worden, ontwikkelde ik mijn eigen lijst van specifieke gemeenschappelijke gedragingen, die ik heb gevonden in een grote verscheidenheid van mensen met ongezond narcisme. Van die met slechts trekjes, tot die met een 'full-blown' narcistische persoonlijkheidsstoornis. Het maakt namelijk niet uit in welke categorie ze vallen, het maakt wel uit welk gedrag ze vertonen en wat voor invloed dat op jou heeft.
Verschillende typen narcisme
Er zijn verschillende theorieën over mogelijke subtypes in de narcistische persoonlijkheidsstoornis. Een van de theorieën suggereert dat er drie subtypes zijn bij een narcistische persoonlijkheidsstoornis. Deze drie zijn grandioos / kwaadaardig, kwetsbaar en de 'high-functioning'/exhibitionist.
De grandioze of kwaadaardige narcist wordt gekenmerkt door arrogantie, minachting voor anderen en een overtuiging dat ze alleen moeten associëren met andere speciale mensen zoals zijzelf. Een fragiele narcistische persoonlijkheid vertoont de typische kenmerken die verband houden met de stoornis, maar zijn meestal ook moedeloos en depressief. Het derde subtype, het goed functionerende, is sociaal goed, maar vertoont een vergroot opgeblazen gevoel van eigenwaarde.
'Check-list' narcisme
Hoewel er dus verschillende typen narcisten zijn, zul je je misschien afvragen: hoe herken ik het? Eén van de dingen waaraan je kunt merken dat je met een narcist te maken hebt, is dat je het kunt voelen.
Narcisten herken je aan dat:
- narcisten een gebrekkig geweten hebben;
- narcisten nooit tevreden zijn;
- narcisten als een stoomwals over je heen denderen;
- narcisten goed in het afdwingen van bewondering zijn;
- narcisten je gebruiken, claimen en manipuleren;
- narcisten geen geweten hebben en geen schuldgevoel kennen;
- narcisten alle energie uit je zuigen;
- narcisten alleen op zichzelf gericht zijn;
- narcisten enorm achterdochtig zijn;
- narcisten streven naar macht en (seksuele)controle;
- narcisten niet alleen kunnen zijn;
- narcisten een negatieve levensinstelling en nauwelijks plezier hebben;
- narcisten het bewustzijn van een kind hebben;
- narcisten altijd hun zin moeten hebben;
- narcisten niet kunnen communiceren, altijd aan het woord willen zijn;
- narcisten steeds van normen en waarden veranderen;
- narcisten nooit genoeg aandacht van je kunnen krijgen;
- narcisten amper geïnteresseerd zijn in jouw wel en wee;
- narcisten uiterst gevoelig zijn voor jouw kritiek;
- narcisten slechts in je zijn geïnteresseerd voor hun eigen doeleinden;
- narcisten niet willen weten wat ze je aandoen,
- narcisten niet zielsbewust zijn.
Overwegingen
Pathologisch narcisme is een spectrum van stoornissen en het is een complex fenomeen. Ik wil niet suggereren dat iedereen die overeenkomsten heeft met deze lijst een narcist is. Wat ik wel wil suggereren is dat mensen die lijden aan deze volledige, alles doordringende, geestelijke persoonlijkheidsstoornis veel overeenkomsten zullen vertonen met het gedrag omschreven in deze lijst. Deze kenmerken zijn ook te gebruiken als 'check-list' voor iedereen die nog twijfels heeft over of hij/zij nu wel of niet te maken heeft met een narcist.
Er is geen betere manier om de diagnose narcist vast te stellen, dan door te kijken naar zijn relaties en hoe hij zijn narcistisch misbruik toepast op zijn (ex)partners.